Metodang Metalingwistika asin Penomenolohiya Sosog ki Mercado (Tabang para sa Pilosopiyang Bikolnon)

Mga Metodolohiya nin Pagsiyasat

Kan Pilosopiyang Bikolnon

sa Tabang kan mga Ekspertong nangenot 

sa Pilosopiyang Filipino

An pilosopiyang Filipino, sosog ki Mercado masasalmingan sa paagi nin pag-iisip asin pag-uugali kan mga tawo o kan masa. Ini an inaapod na pilosopiya kan masa o banwaan asin bako an anuman na inisip ninda Rizal, Mabini, o kan mga elitistang Filipino. Pwera na sana kun an mga nasambit na pag-iisip nagpapahiling kan pananaw kan bilog na banwaan.[1]

           
            Mahihiling an paagi kan pag-iisip kan sarong tawo sosog sa saiyang mga tinataram asin gibo-gibo nin huli ta an mga ini mga bunga kan isip nin tawo. Kaya sa paagi nin paghorop-horop asin pag-analisa sa mga tataramon asin kaugalian kan mga Filipino maaaraman an kaisipang Filipino. Nagtutubod si Mercado na pwedeng maggamit nin duwang paagi tanganing mahimo ini: an metodong metalingwistika asin an penomenolohiya nin kaugaliaang Filipino. Sa enot na metoda ipinapaliwanag na sinisimbolo kan wika an pag-iisip, kun kaya ngani may relasyon ini sa pananaw kan mga naggagamit kaini. Sa panduwa man pinapahiling an kadaklan na pag-uugali na sosog o angat sa pangkagabsan na pagtubod asin pag-iisip.[2]

A person’s way of thinking can be deduced from his words and his actions because words and actions are productys of the human mind. Hence an analysis of Philippine languages and behavior can lead to knowing the Filipino mind. The present study therefore uses two complementary methods: a metalinguistic method analysis and a phenomenology of Filipino behavior. If the findings of both approaches are in agreement and consistent, then one can expect that the end-result will probably be valid.[3]

 

            Dagdag pa ni Mercado na, “The metalinguistic approach rests on the assumption that a language reflects the thought and somehow determines the outlook of its native speakers.”[4] Sinasabi ni John B. Carroll na:

Insofar as languages differ in the ways they encode objective experiences language users tend to sort out and distinguish experiences differently according to the ctategories provided by their perspective languages. These cognitions will tend to have certain effects on behavior.[5]

 

Bilang paglilinaw, pinaliwanag ni Mercado  na:

This metalinguistic approach should not be mistaken for linguistic. The pre-fix meta- indicates that metalinguisticv begins where linguistics ends…. The relationship between language and thought as well as between language and society lies “with the relationship between language and culture, between language and reality, between language and truth.[6]

 

            Kun pag-oolayan man an manunungod sa penomenolohikal na paagi sa pag-adal nin Mercado kan pilosopiyang Filipino, ugaling Pilipino an mas tatawan nin atensyon. “In particular the description of Filipino behavior in given topics tries to establish a pattern of such behavior.”[7] Kung gagamiton ini sa pilosopiyang Bikolnon, ugaling Bikolnon man an tatawan atensyon na kun sain hahanapon an nangingibabaw na kaugalian sa bilog rehiyon.

“The methodology as just described allows the verification of the Filipino modal personality.”[8] Kaya kun an kaisipan mahihiling sa lingawahe, an pag-adal asin pag-aanalisa kan mga tataramong Bikolnon gikan sa saiyang mayamang literatura asin mga kaugalian, makukua man an sadiring pilosopiyang Bikolnon. Asin kun an penomenolohiya nin kaugalian nagpapaliwanag sa karaniwang kaugalian kan mga Bikolano, makukua man an pilosopiyang Bikolnon.

---

[1] Cf. Quito, et.al, ed., Ensayklopidia ng Pilosopiya, s.v.“Pilosopiyang Filipino.”

[2] Cf. Ibid.

[3] Leonardo N. Mercado, Elements of Filipino Philosophy (Tacloban City, Philippines: Divine Word University Publications, 1976), 8.

[4] Ibid.

[5] Ini an ginamit ni Mercado sa pagpapaliwanag kan saiyang mga metoda. Ibid., 9.

[6] Ibid., 16.

[7] Ibid., 11.

[8] Ibid.,12.